De leer

Met de term ‘boeddhisme’ doelen we op het onderricht van de historische Boeddha. Dit onderricht wordt ook wel Dharma genoemd. Hoe heeft de Boeddha zelf zijn eigen onderricht omschreven? Dat heeft hij met de volgende woorden gedaan:

• Doe niets wat niet heilzaam is;
• Doe heilzame daden volkomen;
• Tem je eigen geest volledig;
• Dit is het onderricht van de Boeddha.

Als we het onderricht van de Boeddha in de praktijk willen beoefenen, is het nodig dat we leren hoe we:

• Niet heilzame activiteiten kunnen vermijden;
• Heilzame activiteiten kunnen volbrengen;
• Onze geest moeten temmen.

Deze drie punten zijn de werkelijke basis van al onze ervaringen van geluk en lijden. Als we in staat zijn om het doen van niet heilzame handelingen te vermijden en heilzame handelingen uit te voeren, zullen we hierdoor alleen al geluk verkrijgen en lijden vermijden, zowel voor onszelf als voor anderen. Als we daarentegen er niet in slagen niet heilzame handelingen te vermijden, dan zullen we onvermijdelijk lijden ervaren, ook al wensen we met alle kracht dat dat niet het geval zou zijn.

Als we begrijpen hoe het ervaren van geluk en lijden volledig afhangt van de eigen handelingen, zullen we als vanzelf er naar streven ons gedrag aan te passen. Vervolgens is het noodzakelijk de geest te temmen zodat we deze inspanning ook op lange termijn kunnen doorzetten. Zolang we er niet in slagen de geest te temmen, zullen we – hoe hard we ook ons best doen – nooit succesvol zijn met betrekking tot de verandering van ons handelen: het heilzame doen en het niet heilzame vermijden.

Op de vraag: “wat is de eigenlijke oorzaak van niet heilzame handelingen?” is het antwoord: “deze ligt in de eigen geest”.

Evenzo vinden de heilzame handelingen hun oorsprong in de eigen geest. Dus om onze geest te temmen heeft de Boeddha ons een groot aantal lessen gegeven over de juiste Zienswijze, het juiste Gedrag en de juiste Meditatie.

Alle vormen van lijden die wij meemaken in deze wereld – van enkele momenten van ongemak voor één persoon tot het meest afschuwelijke lijden die vele wezens betreffen – vinden hun oorzaak in een ongetemde geest. We hebben het vaak over de onrust en het lijden in de wereld, over oorlog en conflicten. Alleen de ongetemde geesteshoudingen van de levende wezens ligt aan de oorsprong van dit alles. Daarom is het uiterst belangrijk de geest te temmen en ons steeds te vergewissen van het feit dat de Boeddha al zijn onderricht heeft gegeven met slechts één doelstelling: dat wij onze geest temmen. Het is belangrijk dat we dit punt in gedachten houden wanneer we te maken hebben met de leer van de Boeddha. Of we nu naar onderricht luisteren, daarover nadenken of mediteren, we zouden deze inspanning steeds moeten doen met de vastbeslotenheid de eigen geest te willen temmen. Als iemand onderricht geeft over het boeddhisme, zou dat slechts gedaan moeten worden met de intentie anderen te doen begrijpen hoe ze hun geest moeten temmen. Welk aspect van de Dharma we ook toepassen, welke Dharma activiteit we ook uitvoeren, de onderliggende motivatie is altijd dat we hiermee onze geest willen temmen.